Ik had al eens vaker gehoord over ‘cirkels’ als vorm van mentale training, en in Sportlab Sedoc, waar ik met plezier naar heb gekeken overigens, ging het er ook al over. Elke keer vond ik het vaag, zo van: ja, je moet je aandacht erbij houden, dûh, of je dat nou cirkel 1 noemt of niet.

Maar omdat het kennelijk toch belangrijk is, wilde ik er wel eens meer over weten, en zodoende heb ik het boek erover gekocht: Focus, beter presteren door cirkeltraining, van  Rico Schuijers. En dat bleek een goede zet, ik vond het een prima boek!

Het boek is sowieso al erg mooi vormgegeven, met veel fullcolour foto’s – en dat voor een schappelijke prijs! Leuk is ook dat het niet alleen over sport gaat, maar bijvoorbeeld ook over de politie, musici en in het bedrijfsleven – daar wordt ook gepresteerd immers.

En die cirkeltraining, daar zit veel meer in dan ik op grond van die korte kennismakinkjes had vermoed. Voor een deel zag ik dingen terug die ik ken uit andere benaderingen van mentale training en knikte ik vaak instemmend – het is gewoon ook een goed boek daarover. Maar voor een deel waren het ook nieuwe dingen, die ik nooit op deze manier op een rijtje had gezien.

Die instemming, die had ik bijvoorbeeld bij waar het erover gaat dat flow maar een tijdelijke staat van zijn is, korte en zeldzame momenten, niet iets wat heel lang kan duren. Je hoort dat wel eens, dat topsporters wekenlang ‘in een flow’  zijn, maar dat kan helemaal niet, of althans, dat is niet de oorspronkelijke betekenis van het begrip.

Een andere heldere uiteenzetting vond ik die over verschillende soorten aandacht: intern  (‘binnen’) versus extern (‘buiten’), en globaal (‘groot’) versus detailgericht (‘klein’). Dat geeft vier verschillende combinaties, en je hebt een voorkeur voor één van die combinaties. Ik herken mezelf bijvoorbeeld in groot-binnen: Analytisch, veel gedachten en gevoelens die als een film voorbij kunnen komen en waar ik onder stress in kan blijven steken.

Okee – maar nieuw was voor mij dat je dan dus tegen kunt sturen door bewust de tegenovergestelde combinatie te kiezen, in mijn geval dus klein-buiten. Dat is goed te onthouden, makkelijk uit te voeren en het werkt als een trein. Ik heb sinds ik het boek heb gelezen al een paar keer ‘gespeeld’ met bewust kijken naar de rode dingen in mijn omgeving, en ja, dat haalt me uit mijn hoofd. (Ineens snapte ik ook waarom lezen me ontspant: lezen is ook ‘buiten’ en de wereld van de lettertjes is klein.)

Dan die cirkels. Optimaal presteren doe je in de binnenste, cirkel 1. Daar heb je optimale focus op je taak. Hoe verder naar buiten, oplopend tot cirkel 6, hoe verder je bent afgeleid daarvan. In die buitenste cirkel ben je vooral bezig met de vraag ‘wat doe ik hier eigenlijk’ – haha, heel herkenbaar. Ook cirkel 3 is dat voor mij nogal: daarin laat je je afleiden door gedachten over hoe het ‘eigenlijk’ zou moeten zijn.  

De kunst is om jezelf zo veel mogelijk naar cirkel 1 toe te coachen. Daar heb je verschillende vaardigheden voor, waaronder dat richten van je aandacht. Voor mij geldt bijvoorbeeld dat die gedachten over hoe het zou moeten zijn en wat ik eigenlijk aan het doen ben, die verstikkende film in mijn hoofd kunnen worden. Mijn aandacht dan richten op ‘klein buiten’ kan me helpen om weer meer focus te krijgen. Ga ik ook tijdens een triathlon mee aan de slag!

Andere vaardigheden zijn onder andere visualisatie en gedachtentraining, waaronder acceptatie van nare gevoelens zoals bij de ACT (*knikt weer instemmend*). Die werken trouwens ook zonder die cirkels, maar omgekeerd niet: alleen de cirkels geeft misschien inzicht, maar maakt het niet praktisch. Vandaar die dûh-gedachten van mij eerder. Maar het boek gaat dus om veel meer. In het Nederlandse taalgebied ken ik over mentale training geen beter boek dan dit.